Ένας πληροφοριοδότης είναι ένα πρόσωπο που αποκαλύπτει πληροφορίες σχετικά με δόλιες ή παράνομες δραστηριότητες. Οι εκθέσεις αυτές σχετίζονται με το κοινό καλό, όπως το δημόσιο συμφέρον, η τοπική κοινότητα ή το εργασιακό περιβάλλον, και προκύπτουν από ένα αίσθημα ευθύνης για τους άλλους. Είναι σημαντικό ένας πληροφοριοδότης να ενεργεί πάντα με καλές προθέσεις και όχι προς το συμφέρον του. Το κίνητρο των πληροφοριοδοτών είναι η ευαισθησία τους σε ανήθικη ή παράνομη συμπεριφορά, διαφωνία με παθολογίες, πλημμελήματα και ακόμη και εγκλήματα. Μια αναφορά των παραβιάσεων που αποκαλύπτονται από έναν πληροφοριοδότη αναμένεται να είναι αληθής και τεκμηριωμένη.
Ένα άτομο που σκοπεύει να αποκαλύψει κατάχρηση πρέπει να αισθάνεται ασφαλής και δεν πρέπει να φοβάται να χάσει τη δουλειά του, τη θέση του ή άλλα είδη παρενόχλησης. Ως εκ τούτου, ο οργανισμός πρέπει να εφαρμόσει ένα εργαλείο για την αποτελεσματική και ασφαλή επικοινωνία με τους πληροφοριοδότες. Το κανάλι αναφοράς πρέπει να είναι αφιερωμένο σε αυτό το σκοπό, ανεξάρτητο, αλλά και ευρέως διαθέσιμο, διότι όχι μόνο οι εργαζόμενοι μπορούν να γίνουν πληροφοριοδότες αλλά και προμηθευτές, πελάτες ή εργολάβοι.
Η έκθεση από τους πληροφοριοδότες μπορεί να αποσταλεί σε πρόσωπα που είναι υπεύθυνα στις δομές της εταιρείας για την ευρέως κατανοητή συμμόρφωση, τις αρχές της εταιρείας, τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου, τους εκπροσώπους των τοπικών αρχών, ακόμη και την κυβέρνηση, ανάλογα με την κλίμακα της αποκαλυφθείσας παραβίασης.
Οι πληροφοριοδότες δεν χρειάζεται να φοβούνται οποιαδήποτε μορφή αντιποίνων. Αν και μπορούν να δράσουν ανώνυμα, η καλύτερη εγγύηση τους είναι η προστασία του νόμου.
Προέλευση του όρου «πληροφοριοδότης»
Η πρώτη χρήση του όρου «πληροφοριοδότης» ( whistle blower or whistle-blower) χρονολογείται από τον 19ο αιώνα. Οι σφυρίχτρες χρησιμοποιήθηκαν ευρέως από αξιωματικούς όταν κυνηγούσαν εγκληματίες, ειδικά σε δημόσιους χώρους. Με αυτόν τον τρόπο, προσέλκυσαν την προσοχή των περαστικών και των κοντινών περιπόλων. Οι σφυρίχτρες χρησιμοποιούνταν επίσης στα αθλήματα για να σηματοδοτήσουν το φάουλ ενός παίκτη. Κυριολεκτικά μιλώντας, whistleblowing σημαίνει σφύριγμα. Στη δεκαετία του 1970, ο ακτιβιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Ralph Nader άρχισε να χρησιμοποιεί τον όρο στο πλαίσιο της αποκάλυψης παραβιάσεων για να τον διακρίνει από αρνητικά αντιληπτές λέξεις όπως «πληροφοριοδότης» ή «καρφί».
Με τα χρόνια, ο όρος έχει γίνει ευρέως διαδεδομένος λόγω δημοσιογράφων και ακτιβιστών. Έχασε επίσης την παύλα του ερχόμενος από το whistle-blower. whistleblower Σήμερα, χρησιμοποιούμε τη λέξη πληροφοριοδότης με θετικό τρόπο για να περιγράψουμε ένα γενναίο και έντιμο άτομο που αντιστέκεται σε απαράδεκτες πρακτικές. Θετική αντίληψη μπορεί επίσης να αποδοθεί σε πολλά βιβλία και ταινίες για πληροφοριοδότες. τα οποία δημιουργήθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες. Οι πλοκές συχνά βασίζονται στην αληθινή ζωή, λέγοντας τις πραγματικές ιστορίες των ανθρώπων.
Διάσημοι πληροφοριοδότες
Πολλοί διάσημοι πληροφοριοδότες ανέφεραν παραβιάσεις που σχετίζονται με τις επιχειρηματικές δραστηριότητες των εργοδοτών τους: Frances Haugen από το Facebook ή Peiter Zatko από το Twitter. Άλλοι οδηγήθηκαν από αντίρρηση για δόλιες και απειλητικές για τη ζωή δραστηριότητες που θέτουν σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία: Erika Cheung and Tyler Shultz στο Θέρανο και Jeffrey Wigand σε μια μεγάλη καπνοβιομηχανία. Τα πιο διάσημα παγκόσμια σκάνδαλα που αποκαλύπτονται από πληροφοριοδότες αναμφισβήτητα αποδίδονται Edward Snowden και Mark Felt . οι οποίοι αντιτάχθηκαν στις σκιώδεις πρακτικές παρακολούθησης της κυβέρνησης των «ΠΑ.
Η γέννηση των νόμων περί καταγγελίας δυσλειτουργιών
Η πρώτη πράξη πληροφοριοδοτών υπογράφηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες στις 24 Αυγούστου 1912. Θεωρείται ότι είναι η αρχή του νόμου που προστατεύει τους πληροφοριοδότες. Αυτός ο νόμος, γνωστός ως η “Lloyd-La Follette Act”. κατά το χρόνο που εφαρμόζεται μόνο σε κυβερνητικούς υπαλλήλους. Λόγω αυτού του εγγράφου, μπόρεσαν να επικοινωνήσουν απευθείας με το Κογκρέσο ή τα μέλη της επιτροπής που ασχολούνται με παραβιάσεις του νόμου.
Τα επόμενα χρόνια, από το 1972 έως το 1990, οι ΗΠΑ ψήφισαν μια σειρά νόμων που επέκτειναν τον τομέα της νομικής δραστηριότητας των πληροφοριοδοτών. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι πληροφοριοδότες έλαβαν εγγυήσεις ασφαλείας εφόσον οι εκθέσεις τους αφορούσαν την αποκάλυψη πληροφοριών σχετικά με περιβαλλοντικούς κινδύνους, όπως η ρύπανση του αέρα, των υδάτων ή του εδάφους. Ο νόμος περί προστασίας των πληροφοριοδοτών κάλυπτε όχι μόνο τους κυβερνητικούς αξιωματούχους των ΗΠΑ αλλά και τους υπαλλήλους εταιρειών που ανέφεραν καταχρήσεις επιπτώσεων στο φυσικό περιβάλλον.
Τον Ιούλιο του 1998, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου υπέγραψε το νόμο για την ασφάλεια των πληροφοριοδοτών, που ονομάστηκε η. "Public Interest Disclosure Act" Προστάτευε τους καλόπιστους υπαλλήλους που ανέφεραν παραβιάσεις του νόμου στις εταιρείες τους - όλα προς το δημόσιο συμφέρον. Λόγω αυτού του κανονισμού, οι εργαζόμενοι δεν έπρεπε να φοβούνται τα καταπιεστικά και συχνά παράνομα αντίποινα από τον εργοδότη.
Τον Ιούλιο του 2002, το Κογκρέσο των ΗΠΑ ψήφισε νόμο που ρυθμίζει τις χρηματοοικονομικές πρακτικές και την εταιρική διακυβέρνηση. Αυτό το γεγονός ήταν ο απόηχος των σκανδάλων που σχετίζονται με εταιρείες όπως καιEnron. WorldCom Αυτά τα οικονομικά σκάνδαλα ξέσπασαν στις ΗΠΑ και συγκλόνισαν την εθνική οικονομία. Ως αποτέλεσμα, εμφανίστηκε τεράστια απώλεια εμπιστοσύνης των επενδυτών σε όλες τις χρηματοπιστωτικές οντότητες, όπως είναι οι σύμβουλοι επενδύσεων, οι ελεγκτές ή τα διοικητικά συμβούλια εισηγμένων εταιρειών. Ως εκ τούτου, ο νόμος για την προστασία των πληροφοριοδοτών αποσκοπούσε στη μείωση της απάτης και στην αποκατάσταση της τάξης και της εμπιστοσύνης στα θεσμικά όργανα που ανήκουν στον χρηματοπιστωτικό τομέα.
Τον Οκτώβριο του 2019, η Ευρωπαϊκή Ένωση εισήγαγε την οδηγία για την προστασία των προσώπων που καταγγέλλουν παραβάσεις του ενωσιακού δικαίου.
